Jedną z chorób atakujących system immunologiczny jest sarkoidoza, która może zaatakować praktycznie cały organizm.

Rozpoznaje się ją po obecnych w organach ziarniakach będących grudkami zapalnymi. Ta przewlekła choroba najczęściej jest diagnozowana u młodych osób. Po czym poznać sarkoidozę, co przyczynia się do jej rozwoju i jak się ją leczy?

Czym jest sarkoidoza – co przyczynia się do rozwoju schorzenia i kto znajduje się w grupie zwiększonego ryzyka zachorowalności?

Sarkoidoza jest nazwana także chorobą Besniera-Boecka-Schaumanna, która dotyka głównie młode osoby. Etiologia tego schorzenia nie została jeszcze do końca poznana. Naukowcom nie udało się poznać pierwotnej przyczyny rozwoju sarkoidozy. Chociaż nie jest to choroba infekcyjna, to jednak możliwe jest zarażenie się nią. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, które atakuje układ odpornościowy. Polega ono na powstawaniu w różnych narządach organizmu zapalnych ziarniniaków, będących skupiskiem komórek układu odpornościowego (przede wszystkim limfocytów i makrofagów). Na skutek nieprawidłowej aktywacji komórek systemu immunologicznego zaczynają one wytwarzać coraz więcej guzków (ziarniniaków).

Niektórzy naukowcy dopatrują się przyczyny powstania sarkoidozy w nadmiernym kontakcie z ditlenekiem krzemu i w niektórych bakteriach bez ścian komórkowych. Do rozwoju choroby mogą przyczynić się także czynniki genetyczne. Przebieg sarkoidozy jest fazowy – z aktywnym i nieaktywnymi fazami choroby. Na sarkoidozę chorują głównie osoby znajdujecie się w przedziale wiekowym 20-30 lat. W przypadku kobiet mających od 50 do 60 lat obserwuje się drugi szczyt zachorowań. Zwiększoną liczbę zachorowalności obserwuje się szczególnie u kobiet, wśród mieszkańców krajów Europy Północnej oraz u przedstawicieli rasy czarnej.

Czym objawia się sarkoidoza?

Choroba Besniera-Boecka-Schaumanna może nie dawać żadnych objawów. Symptomami ogólnymi są zmęczenie, osłabienie, brak apetytu, nagły spadek masy ciała i wzrost temperatury ciała. W przypadku zajęcia płuc występuje kaszel i ucisk w klatce piersiowej. Jeśli guzy zapalane ulokują się w mięśniach, stawach i kościach, to może wystąpić ból. Na skórze zajętej sarkoidoza pojawi się rumień guzowaty w postaci dużego i bolesnego nacieczenia na podudziu czy w miejscu poniżej kolan. W przypadku sarkoidozy w sercu pojawiają się kołatania, duszności i obrzęki. Natomiast przy objętych śliniankach wystąpić może bolesne powiększenie gruczołu. Z kolei zajęcie układu nerwowego manifestuje się porażeniem nerwów czaszkowych, bólem głowy, nudnościami i wymiotami.

Nieleczona sarkoidoza może dawać groźne powikłania w zależności od tego, jakie zostały zajęte narządy. Zalicza się do nich niewydolność oddechową, nadciśnienie płucne, niewydolność układu krążenia, kamice nerkową, niewydolność nerek, niedoczynność tarczycy, problemy z nadnerczami, jaskrę czy zaćmę. Może dojść nie tylko do utraty wzroku, ale nawet do nagłej śmierci sercowej.

Sposoby leczenia sarkoidozy

Sarkoidoza jest schorzeniem nie zawsze wymagającym leczenia. W większości przypadków w przeciągu dwóch lat dochodzi do samoistnej remisji. Wyjątkiem jest schorzenie zajmujące układ oddechowy, w przypadku którego doszło do wytępienia progresji zmian w miąższu płucnym czy do zaburzenia czynności płuc. Leczenie jest niezbędne także, gdy choroba Besniera-Boecka-Schaumanna obejmie mięsień sercowy, ośrodkowy układ nerwówy czy narząd wzroku lub wystąpi hiperkalcemia.

Leczenie sarkoidozy opiera się głównie na podawaniu leków steroidowych i jest objawowe. Zadaniem leków przeciwzapalnych jest zredukowanie ognisk zapalnych i zahamowanie dalszego rozrostu guzków. Najczęściej sięga się po prednizon i podaje się go w coraz mniejszych dawkach przez co najmniej rok. W przypadku nieskuteczności terapii stosuje dodatkowe leki – głównie metotreksat, chlorchininę lub azatioprynę. Przy nasilonym kaszlu w przebiegu sarkoidozy płucnej przepisuje się preparaty glikokortykosteroidów, które podawane są drogą wziewną. Czasami konieczne okazuje się być leczenie chirurgiczne i przeszczep płuc.